Fen öğretiminde biçimlendirici değerlendirme ve etkili uygulama örneklerinin tanıtılması

Mızrap  Bulunuz; Nermin Bulunuz

doi:10.36681/

Authors

Mızrap Bulunuz Uludağ Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bursa-TÜRKİYE
Nermin Bulunuz Uludağ Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bursa-TÜRKİYE

DOI:

https://doi.org/10.36681/

Keywords:

Fen Öğretiminde Biçimlendirici Değerlendirme, Biçimlendirici Yoklama Soruları, Kavramsal Anlama

Abstract

Günümüzde “biçimlendirici değerlendirme” yaklaşımı bilinçli bir şekilde kullanıldığı taktirde öğretmene ders başında ve öğretim sürecinde öğrencilerin ne bildikleri ve düşündükleri hakkında bilgi sağlayarak öğrencilerin dersi derste öğrenmesini destekleyerek kavramsal anlamayı arttıran çok etkili ve verimli bir öğretim yaklaşımı olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmanın amacı söz konusu değerlendirme yaklaşımını tanıtarak, biçimlendirici değerlendirmeye yönelik örnek uygulamalar sunmak ve bu uygulamalarda yapılan gözlem, yaşanılan deneyim ve çıkarımları paylaşmaktır. Bu kapsamda ilk olarak fen öğretiminde biçimlendirici değerlendirme yaklaşımının kuramsal temelleri ve araştırma sonuçları paylaşılmış, ardından biçimlendirici değerlendirmenin sınıfta kullanımına yönelik üç tane biçimlendirici yoklama sorusu tanıtılmıştır. Biçimlendirici yoklama sorularının ikisi (Keeley, 2009; Keeley & Harrington, 2010) kitabından alınmış, diğeri ise araştırmacılar tarafından geliştirilmiştir. Biçimlendirici yoklama soruları hem öğretmen adayları ve hem de öğretmenlerde büyük ilgi ve heyecan uyandırdığı gözlenmiştir. Öğretmen ve öğrencilerin sahip oldukları bilgileri uygulamalarının ya da gerçek hayattan bir olayı açıklamak durumunda kalmalarının onları hem biraz zorladığı hem de ilgi ve heyecanla derse katılarak motivasyonlarını arttırdığı gözlenmiştir. Yapılan gözlem, yaşanılan deneyim ve biçimlendirici yoklama sorularının uygulamalarından elde edilen çıkarımlardan, biçimlendirici değerlendirme yaklaşımının fen bilimleri derslerinde kavramsal öğrenmenin desteklenmesi için çok büyük potansiyele sahip olduğu sonucuna varılmıştır.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Akgün, A., & Aydın, M. (2009). Erime ve çözünme konusundaki kavram yanılgılarının ve bilgi eksiklerinin giderilmesinde yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına dayalı grup çalışmalarının kullanılması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (27), 190-201.

Akyurt, C., & Akaydın, G. (2009). Biyoloji öğretmen adaylarında bitkilerde madde taşınması konusundaki kavram yanılgıları. Kastamanu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Fakültesi, 17 (1), 103-110.

Aşçı, Z., Özkan Ş., &Tekkaya C. (2001). Students’ misconceptions about respiration. Eğitim ve Bilim, 26 (120), 29-36

Angelo, T. & Cross, K. P. (1993). Classroom Assessment Techniques: A Handbook for “College Teachers. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.

Atkin, J. M., Coffey, J. E., Moorthy, S., Sato, M., & Thibeault, M. (2005). Designing everyday assessment in the science classroom. New York: Teachers College Press.

Ausubel, D. P. (1968). Educational Psychology: A Cognitive View. New York and Toronto: Holt, Rinehart and Winston,

Ayvacı, H.Ş., Bakıcı, H., & Yıldız, M. (2012). Kütle, ağırlık ve yerçekimi kavramlarının farklı öğretim seviyelerindeki öğrencilerin anlama düzeyleri, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (2), 381-397.

Bacanak, A., Küçük, M., & Çepni, S. (2004) İlköğretim öğrencilerinin fotosentez ve solunum konularındaki kavram yanılgılarının belirlenmesi: Trabzon Örneklemi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 67-80.

Bahar, M. (2003) Biyoloji eğitiminde kavram yanılgıları ve kavram değişim stratejileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 3 (1), 27-64.

Black, P. J. ( 1993). Formative and summative assessment by teachers. Studies in Science Education, 21, 49-97.

Black, P., & Wiliam, D. (1998). Assessment and classroom learning. Assessment in Education, 5 (1), 7–74.

Black, P., Harrison, C., Lee, C., Marshall, B., & Wiliam, D. (2004) Working inside the black box: Assessment for learning in the classroom. Phi Delta Kappan, 86 (1), 8-21.

Black, P., & Wiliam, D. (2009). Developing the theory of formative assessment. Educational Assessment, Evaluation and Accountability, 21, 5–31.

Blumenfeld, P.C. (1992) Classroom learning and motivation: clarifying and expanding goal theory, Journel of Educational Psychology, 84, 272-281.

Bulunuz, M. (2013) Biçimlendirici değerlendirme: Öğrenci ön bilgilerinden yola çıkarak biyoloji öğretimi, s.120-129. Bursa İli Milli Eğitim Günleri: Biyoloji öğretmenleri eğitim paneli, Almira Otel. Bursa İli Milli Eğitim Müdürlüğü.

http://bursa.meb.gov.tr/www/biyoloji-ogretmenlerinin-yumurta-sinavi/icerik/415

Butler, R. (1987). Task-involving and ego-involving properties of evaluation: effects of different feedback conditions on motivational perceptions, interest and performance. Journal of Educational Psychology, 79 (4), 474–482.

Butler, R., & Neuman, O. ( 1995). Effects of task and ego-achievement goals on help seeking behaviours and attitudes. Journal of Educational Psychology, 87 (2), 261-271.

Buck, G. A., Trauth-Nare, A., & Kaftan, J. (2010). Making formative assessment discernable to pre-service teachers of science. Journal of Research in Science Teaching, 47 (4), 402–421.

Cizek, G. J. (2010). An introduction to formative assessment. In H. L. Andrade & G. J. Cizek (Eds.), Handbook of formative assessment (pp. 3–17). New York: Routledge.

Crooks, T.J. (1988) The impact of classroom evaluation practices on students, Review of Educational Research, 58, 438-481. 134

Çapa, Y. (2000). An analysis of 9th grade student's miseoneeptions concerning photosynthesis and respiration in plants. Unpublished Mater's Thesis, Middle East Technical University, Ankara.

Çökelez, A. (2009) İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin tanecik kavramı hakkındaki görüşleri: Bilgi dönüşümü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 36, 64-75.

Demir, A. (2013). 2013-Yükseköğretime geçiş sınavının (2013-YGS) değerlendirilmesi. [Online]: http://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2013/OSYS/2013-YGSSonucAciklama_ Sunum.pdf

Dikmenli, M., & Çardak, O. (2004) Lise 1 biyoloji ders kitaplarındaki kavram yanılgıları üzerine bir araştırma. Eğitim Araştırmaları, 17, 130-141.

Duschl, R. A. & Gitomer, D. H. (1997). Strategies and challenges to changing the focus of assessment and instruction in science classrooms. Educational Assessment, 4 (1), 37– 73.

Furtak, E. M. (2012). Linking a learning progression for natural selection to teachers’ enactment of formative assessment. Journal of Research in Science Teaching, 49 (9), 1181–1210.

Gönen, S. (2008). A study on student teachers’ misconceptions and scientifically acceptable conceptions about mass and gravity. Journal of Science Education & Technology, 17 (1), 70-81.

Kalın, B. & Arıkıl, G. (2010) Çözeltiler konusunda üniversite öğrencilerinin sahip olduğu kavram yanılgıları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 4 (2), 177-206.

Kavanagh, C. & Sneider, C. (2007). Learning about gravity I. free fall: A guide for teachers and curriculum developers. The Astronomy Education Review, 5 (2), 21-52.

Keeley, P., Eberle, F., & Farrin, L.(2005). Uncovering student ıdeas in science, vol. 1: 25 formative assessment probes. California: Corwin & NSTA Press.

Keeley, P. (2008). Science formative assessment: 75 practical strategies for linking assessment, ınstruction, and learning. California: Corwin & NSTA Press.

Keeley, P. (2009). Uncovering student ıdeas in science, volume 4: 25 new formative assessment probes. California: Corwin & NSTA Press.

Keeley, P., & Harrington, R. (2010). Uncovering student ıdeas in physical science, vol.1 – 45 new force and motion assessment probes. California: Corwin & NSTA Press.

Keeley, P. (2011). Is it living? Science and Children, 48 (8), 24-26.

Keeley, P. (2012a). Formative assesment in science: bridging the gap between students’ misconceptions and conceptual understanding. Fulton County, GA. http://www.uncoveringstudentideas.org/

Keeley, P. (2012b). Misunderstanding misconceptions. Science Scope, 35 (8), 12-15.

Kocakülah, M. S., & Açıl, Z. K. (2011) İlköğretim öğrencilerinin gözüyle yerçekimi nerededir? Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8 (2), 135-152.

Koray, Ö., Tatar, N., (2003) Mass and weight with elementary school students and these misconceptions related misconceptions 6, 7 and 8 distribution of class level. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 13,187-198.

Kuran, Ş. & Taşkın, M. (2013). Öğrenci ne ister, s.131-138. Bursa İli Milli Eğitim Günleri: Biyoloji öğretmenleri eğitim paneli, Almira Otel. Bursa İli Milli Eğitim Müdürlüğü.

Lair J. C. & Cook, J. D. (2011). A study of a common misconception in appalachian kentucky seventh and eighth grade science students: free fall and ınertia. Journal of the Kentucky Academy of Science 72 (2), 73-83.

Larkin, D. (2012). Misconceptions about “misconceptions”: Preservice secondary science teachers' views on the value and role of student ideas, Science Education, 96 (5), 927- 959. 135

Lawrence Hall of Science. (2000). Magnetism and electricity. Nashua, N.H: Delta Education.

MEB (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı ve kılavuzu (4-5. sınıflar), Ankara: MEB Yayınları.

MEB (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. http://ttkb.meb.gov.tr/www/guncellenen-ogretimprogramlari- ve-kurul-kararlari/icerik/150

Nakiboğlu, C. & Poyraz, H. E.(2006). Üniversite kimya öğrencilerinin atom ve kimyasal bağlar konularını açıklamada “insana özgü dil” ve “canlılığı ” kullanmalarının incelenmesi1. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14 (1), 83-90.

National Research Council. (2001). Knowing what students know. Washington, DC: National Academies Press.

National Research Council. (2007). Taking science to school: Learning and teaching science in Grades K-8. Washington, D.C: National Academies Press.

National Research Council. (2011). A framework for K-12 science education: Practices, crosscutting concepts, and core ideas. Washington, D.C: The National Academies Press.

PISA (2009). What Students Know and Can Do: Student Performance in Reading, Mathematics and Science (Volume I). [online]: http://www.oecd.org/pisa/pisa2009keyfindings.htm

Posner, G. J., Strike, K. A., Hewson, P.W., & Gertzog,W. F. (1982). Accommodation of a scientific conception: Toward a theory of conceptual change. Science Education, 66 (2), 211–227.

Schnotz, W., Vosniadou, S., & Carretero, M. (1999). New perspectives in conceptual change research. Oxford: Pergamon Press.

Shepard, L. A. (2008). Formative assessment: Caveat emptor. In C. A. Dwyer (Ed.), The future of assessment: Shaping teaching and learning (pp. 279–303). New York: Lawrence Earlbaum.

Siero, F., & Van Oudenhoven, J. P. (1995). The effects of contingent feedback on perceived control and performance. European Journal of Psychology of Education, 10, 13–24.

Sungur, S., Tekkaya, C., & Geban, Ö. (2001). The Contribution of conceptual change texts accompanied by concept mapping to students' understanding of the human circulatory system. School Science and Mathematics, 101 (2), 91-101.

Tan, Ş. (2010). Öğretimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.

TDK Sözlük (2013). [Online] http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&view=gts.

Tunç, T., Çam, K.H., & Dökme, İ. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının bazı fizik konularındaki kavram yanılgıları ve araştırmada uygulanan tekniğin araştırma sonucuna etkisi. Journal of Turkish Science Education, 9 (3). 137-153.

Vispoel, W. P., & Austin, J. R. (1995) Success and failure in junior high scholl: a critical incident approach to understanding students’ attributional beliefs, American Educational Research Journal, 32, 377-412.

Yin, Y., Shavelson, R. J., Ayala, C. C., Ruiz-Primo, M. A., Brandon, P. R., Furtak, E. M.,

Tomita,M. K., & Young, D. B. (2008). On the impact of formative assessment on students’ motivation, achievement, and conceptual change. Applied Measurement in Education, 21 (4), 335–359.

Yin, Y., Tomita, M.K., & Shavelson, R. J. (2013) Using formal embedded formative assessments aligned with a short-term learning progression to promote conceptual change and achievement in science, International Journal of Science Education, DOI: 10.1080/09500693.2013.787556.

URL-1. (2013). İngilizce Türkçe Sözlük. [Online] http://www.zargan.com/tr#!q=probe